Skūtsjehistorie Wytgaard

Deze beide onderstaande stukjes komen uit `t Havenpypke, het dorpsblad van Wytgaard. Zij geven aan samen met foto, dat er vroeger in Wytgaard ook skūtsjes hebben gevaren en Wytgaard als thuishaven hadden.

Beurtschipper in Wytgaard
Sinds 1795 heeft de familie JORNA uit Wytgaard transporten verzorgd. In dat jaar liet beurtschipper Floris Sybrens JORNA (*05-10-1774 te Wytgaard - †13-05-1830 te Wytgaard) te Drachten het eerste beurtschip bouwen. Hij vervoerde er van alles en nog wat mee.
In de tijden rond 1900 was het diens nazaat, Floris Abes JORNA (*08-02-1853 te Wytgaard - †07-06-1930 te Wytgaard), die beurtdiensten onderhield naar Leeuwarden en ook wel naar Sneek. Hij was getrouwd met Petronella Ages POSTMA (*04-08-1856 te Haskerdijken - †25-01-1946 te Wijtgaard). Hun beide zonen Age Floris JORNA (*16-04-1887 te Wytgaard - †23-10-1974 te Wytgaard) en Jan Floris JORNA (*01-10-1890 te Wytgaard - †09-11-1979 te Wytgaard) zetten het bedrijf voort. Men noemde hen Age en Jan "skipper".

 

Age woonde voorheen op de Buorren nummer 29. Ze hadden een pakhuis op de plaats waar nu Wiebe KINGMA zijn timmerwerkplaats heeft. Later kocht Age de leegstaande openbare lagere school en ging er wonen (thans Buorren no. 38). Daar trouwde hij met Ida YNTEMA (*05-03-1899 te Workum - †15-07-1975 te Wytgaard). Broer Jan woonde met zijn vrouw, Hiltje HEMSTRA (*24-03-1895 te Wytgaard - †15-08-1979 te Wytgaard), aan de overkant op Buorren nummer 47. Na het beurtschip, kwam paard en wagen en weer later werd met vrachtwagens, de beurtdienst onderhouden. De beide JORNA's zijn in 1964 uit de zaak gestapt, die ze overdroegen aan de zoon van Age, Floris Age JORNA.

Vader en zoon ruilden van woning, zodat Floris bij de zaak kwam wonen en Age weer op Buorren 29 terechtkwam. Age overleed in oktober 1974. Zijn broer Jan in november 1979. Floris nam nog opslag van kunstmest, veevoeders en brandstof in de oude school en is in 1974 definitief met het bedrijf gestopt. Daarmee kwam een eind aan 180 jaar Jorna's beurt en vrachtdiensten.

Beurtschip van de familie Jorna in de haven van Wytgaard. Rechts van de mast, met strohoed Jan Fokkema. Vooraan rechts Jan Jorna en op de wal Doeke Hemstra. De foto is genomen in de "Wytgaardster Vaart" in Wytgaard.

(Deze foto is uit het boek: Met Beurtschippers en boderijders door Friesland- Albert Buursma en Wim Mollema)

 

Turfschipper in Wytgaard

Zeer bekend was ook Petrus (Pieter) RONDEMA (*05-04-1867 te Wirdum – †12-09-1928 te Wytgaard), getrouwd op 16 dec. 1893 met Tjitske MEETER (*31-03-1868 te Harkema - †11-04-1946 te Wytgaard). Een tante van de Lodewijk MEETER die het huidige skūtsjesilen heeft laten voortbestaan.

In 1901 kocht hij een in Delfshaven gebouwd schip van 28 ton. Een houten paviljoentjalk (16,99 x 3,34 m) uit 1887 met de naam ‘De Goede Verwachting’ [L 193 N / S 432 N]. Daarmee werd overal vandaan turf aangevoerd. Dit schip werd in 1921 vervangen door een ijzeren 3 pk stoomboot genaamd ‘Kolibri’ [L 1416 N]. Dit schip was in 1912 gebouwd in Joure. Pieter RONDEMA had in de haven van Wytgaard voor zijn schip een vaste ligplaats.

Het echtpaar kreeg negen kinderen, waarvan de oudste zoon Machiel, geboren in 1894, verdronk in 1919 bij een scheepsramp bij de Doggersbank. Pieter is in september 1928 overleden. Zijn vrouw overleed in 1946, waarna hun zoon Eldert RONDEMA (*07-02-1902 te Wytgaard - †21-08-1982 te Wytgaard) nog een aantal maanden met de turfvaart is doorgegaan.

Het turfschip ‘De Goede Verwachting’ van de familie Rondema in de thuishaven van Wytgaard.

In 1928 heeft Eldert het schip met alle rechten overgedaan aan Albert de RUITER (*13-05-1899 te Oosterzee - †07-07-1969 te Leeuwarden). Deze nam de turf- en fouragehandel over en heeft nog zes jaar met het schip gevaren. Albert de RUITER woonde vroeger in huisjes die achter café ’s Lands Welvaren stonden. Hij verzorgde destijds voor 1928 met zijn hondekar transporten voor o.a. expediteur Jouke Feddes van der WERFF (*17-06-1874 te Dearsum - †21-11-1952 te Leeuwarden). Naast het schip kreeg Albert in 1929 ook de beschikking over een auto, de beroemde Willy’s Six. Hij transporteerde naast brandstof puin, zand en grind en had tot 1949 melkritten. Beide grote transportnamen uit Wytgaard zijn tegenwoordig weer met een skūtsje verbonden, nu als sponsor bij de 'Jonge Rein'.

Van de brede Wytgaardster Vaart is thans niet veel meer over en van een haven al helemaal niet. Toch hebben er schepen gevaren tot 32 ton.